DOĞA SPORLARINDA AYAKKABI

Botlarınızın su gecirmezlik oranlarını artırmak için üreticinin tavsiyelerine uygun koruyucular kullanın.Botların su geçirmemesini sağlayan maddeyi kullanmadan önce botların kuru ve temiz olmasına dikkat edin ve tüm yağ ve pisliklerden arındırın. Botlarınızı deriye zarar vermeyecek türden bir sabun ile temizleyin.

Dağcılık,Doğa yürüyüşü,Doğada ve Doğa sporlarında kullanılacak ayakkabı tipi ve seçimi; sıkınıtısız ve sorunsuz bir faaliyet için çok dikkat edilmesi gereken önemli bir konudur.

Eskiden Doğa sporcularının, diğer malzemeler gibi ayakkabı konusunda da cok fazla seçenekleri yoktu. Ama bugün klasik deri botların yanında,plastik ayakkabılar,kumaş parçalı hafif botlar da olmak üzere seçenekler oldukca fazladır. Ancak genel amaçlı Dağcılık ve dağ yürüyüşleri için en uygun secenek yine deriden imal edilmiş olan ayakkkabılardır.

Dağcılık ,dağ ve doğa yürüyüşlerinde kullanılacak ayakkabı ve botlar,taşlara sürtünme sonucunda oluşacak yıpranmaya karşı korumalı,sert kar dokusunda yol alırken ayak ile iz açmaya yetecek sağlamlıkta olmalı, ancak engebesiz arazi koşullarında da yeterli rahatlık ve konfora sahip olmalıdır.

Bir günlük doğa yürüyüşü ve dağ tırmanışlarında bile ayakkkabılar çamur,su,çakıl,dikenli çalılar,çarşak,sert kar ve kayalarla temas edebilir... İşte tüm bu ağır koşullara en uygun olan secenek deriden yapılmış botlardır.

Klasik bir Dağ ve Doğa yürüyüş botunun en belirgin özellikleri :

1-Engebeli bir arazide,ayak bileğini korumak ve desteklemek için yüksek bileklik kısmı ( 15-20 Cm) olmalıdır.
2-Kaygan ve otlak,çayırlık arazilerde,çamur ve karda zemine tutunabilmesi için VİBRAN tarzında tırtıllı ve orta sertlikte bir taban yapısı olmalıdır.
3-Suyun sızmasını önlemek için sık dikişli olması ya da dikişli yüzeylerin az olması tercih edilmeli.
4-Botun ön kısmından suyun içeriye sızmasını önlemesi için Bağcıkların altında körüklü dil olmasına dikkat edilmeli.
5-Tabanı üstdeki deri kısım ile birleştiren çarşak bantları botun su gecirmezliğini artırır ve bakımını kolaylaştırır.Ayrıca bu bantlar, botun yanlardan aldıgı sürtünmeden kaynaklanan darbelere karsı dayanıklılık sağlar.
6-Yine sürtünmeye karşı dayanıklılık için,iki hatta üç kat deriyle desteklenmiş kalın parmak ucu ve topuk takviyeleri botun kalitesini artırır.
7-Krampon bağlama düzeneklerinin olması durumunda,krampon kayışlarının baskısını azaltmak ve karda iz açmayı rahat yapabilmek için içten destekli sert parmak takviyelerinin olmasına dikkat edilmelidir.
8-Dik kar yamçlarında ayak izi açarak inmek ve ayağın yanlara kaymaması için yine içten destekli topuk takviyesi olmalıdır.
9-Donmuş ya da ıslakken bile kolay giyilebilmesi için genişce açılabilen boğazlıklı olması tercih edilmeli.
10-Su geçirmeyen astar özellikli olması tercih nedenidir.

Ayakkabının üst kısmıyla,orta taban ve taban desteğinin yapı malzemelerinin sertlik derecesi ve kalitesi, değişik ayakkabı kategorilerini ayıran esas unsurdur. Ayakkabının yapıldıgı malzemeler, ayakkabının kullanılacağı yerlere ve alanlara gore değişir ve ayakkabının rahatlığıyla teknik kabiliyeti arasında tam bir uyum söz konusudur.

Orta sertlikteki botlar,yeterli rahatlık ve bükülebilme özellikleri ile kolay kaya ve kar rotaları,patikalar için uygundur.Böyle faaliyetler için deri ayakkabıların yanı sıra,yeterli taban sertliğine sahip deri-kumaş ayakkabılar da uygundur.

Her ne çeşit malzemeden yapılmış olursa olsun,botların ayağınıza uyumu hayati derecede öneme sahiptir. Bot satınalmak için mağazalara giderken yanınızda dağda giyeceğiniz türde çorapları,kullanmayı planladığınız taban,içlik ya da tabana konan ortopedik malzemeleri de yanınızda götürünüz.Çoğu kişinin ayakları gün içinde şişer.Bu yüzden akşma üzeri alışveriş yapmayı tercih edin. Satın aldığınız botların bağcıklarını bağlayarak mağazanın eğimli bir yüzeyinde veya keskin bir köşesinde ayakta durmaya çalışarak botun dengesini kontrol edin.

Mağazadan ayrılmadan önce botların iç kısımlarında rahatsız edici dikiş veya deri kıvrımı olup olmadığını ve botların ayağınızın herhangi bir yerini veya aşil tendonunuzu rahatsız edip etmediğini anlamaya çalışın. Botların ayağınıza uygun olup olmadıgını anlamak için, topuklarınız yerlerine rahatca oturduğunda,parmakları oynatmak için bot içinde boşluk olmalıdır.Botu one doğru bastırdığınızda parmaklarınız botun ön kısmına değmelidir. Parmak boşluklarını en iyi şekilde denemek için aşağı eğimli bir yerde,botların ucu aşağı bakacak şekilde ayakta durun.

Ayağa küçük gelen botlar, kan dolaşımını kısıtlayarak soğuk havalarda ayakların üşümesine ve hatda donmasına zemin hazırlar.Küçük gelen botlar da aşırı bol olanlar gibi ayağa vurarak su toplamasına sebep olurlar.Eğer biraz büyük ile biraz küçük arasında seçim yapmak zorunda kalırsanız her zaman büyük olanı seçiniz.Botun burun kısmı kıvrılmaya meyilli olması sebebiyle botlarınız zamanla yarım numara kadar küçülebilir. Satın alırken normal ayak numaranızdan yarım ya da bir numara büyük olanları tercih edin.

Botlarınızın içini ve dışını sık sık yıkayarak çürümesini önleyin.Yıkadıktan sonra içlerini gazete kağıdı ile doldurun ve ılık (sıcak olmayan yada ateşten,direkt güneşten uzakta) havadar bir yerde kurutun. Yüksek ısılarda kurutulan botların derisi,iç kısmı ve taban yapıştırıcıları zarar görür.Kamp ateşinde kurutulan botlar bir sonraki faaliyetde tabanlarını yolda bırakmaya adaydırlar unutmayın…

Botlarınızın su gecirmezlik oranlarını artırmak için üreticinin tavsiyelerine uygun koruyucular kullanın.Botların su geçirmemesini sağlayan maddeyi kullanmadan önce botların kuru ve temiz olmasına dikkat edin ve tüm yağ ve pisliklerden arındırın. Botlarınızı deriye zarar vermeyecek türden bir sabun ile temizleyin.

TREKKING AYAKKABI BAKIMI

İyi ve düzenli bir bakımla kaliteli bir dağ botunu senelerce kullanabilirsiniz. Faaliyet sonrası dağ ayakkabılarınızı su ile iyice temizleyin ve normal oda sıcaklığında kurumaya bırakın. 
Kurumayı hızlandırmak için botların içine gazete kağıdı gibi emici malzemeler doldurabilirsiniz. 
Deri ayakkabılar asla aşırı sıcak bir yerde (ateş yanında, kalorifer üstünde) kurutulmamalıdır. 
Deri ayakkabılar temizlenip kuruduktan sonra da bir bakım yapmak gerekir. Bu bakımı üreticinin tavsiyeleri doğrultusunda yapmanız en iyi sonucu verecektir. 
Genelde deri ayakkabılara su geçirmezliği sağlamak ve derinin kurumasını önlemek için wax sürülür. 
Cordura ve süet ayakkabılarda ise su geçirmezliği sağlayan sprey ve sıvılar kullanılabilir. Süet ayakkabılarda süet yapısını kaybetmemek için ekstra dikkat etmeniz gerekebilir. Bunun için bu tür ayakkabılara uygun özel spreylerden kullanmanız daha iyi sonuç verir. 
Kullanmadığınız zamanlarda dağ ayakkabılarınızı kuru, serin ve iyi havalanan bir yerde saklayınız. Çok uzun bir süre kullanmadığınız ayakkabılarınızı faaliyet öncesinde gözden geçirip havalandırmanız ve su geçirmezlik için wax sürmeniz de ayakkabılarınızdan faaliyetlerinizde daha iyi verim almanızı sağlayacaktır.

AYAKKABI SEÇİMİ

Doğada hiç şüphesiz en önemli malzemelerimizden biri,belkide en önemlisi ayakkabıdır.Doğru ayakkabıyı seçmek yaptığınız çok önemli karar olabilir.Seçtiğiniz ayakkabı kilometreler sonra rahat,dayanıklı ve koruyucu olmalıdır.

Bu kararı verirken gözü kapalı davranmamak ve hiç acele etmemek en uygunudur.


Birinci adım

Yapmakta olduğunuz ve yapacağınız gezileri göz önüne alınız.Siz hangi tür gezi yapmaktasınız?

Gezileri kabaca sınıfladığımızda 3 gruba ayırabiliriz.Kendinizin hangi grupta yer aldığınızı araştırın.

1-) Hafif ağırlıkla yapılan geziler.Bu gurup için üretilen bot ve ayakkabılar günlük geziler ve çok kısa gece seyahatleri için üretilmişlerdir.Bu ayakkabılar rahat,konforlu,havalandırmalı üretilmişlerdir.Sonuç olarak diğer gruptaki ayakkabılara göre daha az destekleyici ve dayanıklıdır.

2-) Orta ağırlıklı ve sırt çantalı geziler.Bu botlar arazide yürümek ve orta ağırlıklı yükleri taşımak için dizayn edilmişlerdir.Bunlar birinci gruba göre daha dayanıklı ve desteklidir.

3-) Bu botlar arazide ağır yük taşıyanlar için dizayn edilmişlerdir.Aynı zamanda çok günlü seyahatler için yapılmış olup,ayakları yaralanmaya ve ayak bileklerini burkulmaya karşı yüksek derecede koruma sağlarlar

İkinci adım

Ayakkabı ve botun yapımında kullanılan metaryeller ürünün ağırlığını,havalandırmasını,dayanıklığını,su geçirmezliğini ve tabii ki fiyatını etkiliyecektir.Naylon dokuma ile yarma deriden yapılanlar ılıman havalarda sıcak tutarlar,yumuşaktırlar,tamamı deriden olanlara göre hem hafiftirler hemde daha ucuzdurlar.Fakat su çekmeye çok müsaittirler.Tamamı yarma deriden imal edilenler suya daha dayanıklıdır.Genellikle uzun ağır yüklü seyahatlerde kullanılırlar.Naylon-deri karışımı kadar hafif ve nefes alır olmamasına rağmen dayanıklı ve uzun ömürlüdürler.Sugeçirmez malzemeden yapılanları ise(örneğin Gore-tex gibi)hem nemi dışarıya attığı gibi aynı zamanda hafiftirler.Hafif gezilerden, ağır şartlara kadar bir çok çeşidi üretilmiştir.

Üçüncü adım

Ayakkabı veya botumuzun nasıl imal edildiğini göz önünde bulundurmalıyız.Pek çok ayakkabılar dikiş yerlerinden sızdırma riski taşırlar.Umumi kural dikiş yerlerinin üstlerinin su sızdırmaz hale getirilmişleri tercih edilmelidir.Üst ve taban kısmının birbirine ne şekilde birleştiği önemlidir.Dikiş ile birleşmiş olanları güvenli ve dayanıklıdır.Yapıştırma dikişe göre daha ucuz bir yöntemdir.Fakat güvenilirlikleri kesin değildir.Buna rağmen pek çok modern yöntemle üretilen dayanıklı lost-lasting koruma bantı kullanılan(işleme ve zamka bağlı olarak)botlar geliştirilmiştir.

Dördüncü adım

Ayakkabıyı almadan önce denemek gerekir.Bir ayağımız diğerinden büyük olabilir.Bu nedenle her iki ayağınızıda denemeniz gerekmektedir.Deneme sırasında doğru çorabın ayağınızda olmasına dikkat edin.Şehirde giydiğiniz çorab ile bot almayınız.Ayakkabıları ayağınıza giyiniz ve bağlarını yukarıya kadar bağlayınız ve ayağa kalkınız.Ayağınızın üst kısmını rahat hissetmelisiniz.Ayağınızı büktüğünüzde ayağınız rahatsız olmamalıdır.Topuğunuz yerde sıkı durmalıdır.

Ayağınızı ayakkabının içinde yüzüyor hissettiğinizde yarım numara küçüğünü deneyin.Tersi ayağınızı engellenmiş hisseder veya parmak uçlarınız ön kısım ile temes ederse yarım numara büyüğünü deneyiniz.Biraz yürüyün ayağınızın rahat ama gevşek olmamasına dikkat edin.Yeni ayakkabılar biraz sert olabilir fakat rahat olmaları önemlidir.Mümkünse parmak uçlarınıza yük verecek şekilde yürüyün,parmak uçlarınızın ön ile teması sizi rahatsız eder ise başka bir model ayakkabıyı deneyin.
 

İlk dikkat edilecek nokta ayakkabının amacına uygun kullanılması. Gece, günlük, kışlık, yazlık özelliklerine dikkat edindeğilse çekecek kullanın.